موزه مردم شناسی
در
اواخر سلطنت ناصرالدین شاه سلطان عبدالحمید پادشاه عثمانی مقداری اثاثیه
عالی و گرانبها از جمله چند دست مبل استیل لوئی شانزدهم و پرده های مخملی و
دو قطعه آینه با قاب و پایه ها و مجسمه های برنزی و مطلای زیبا و چند قطعه
قالی بافت ترکیه برای شاه ایران هدیه فرستاد . چون در آن هنگام تقریبا همه
کاخها و تالارهای سلطنتی از تابلو ها و اثاثیه متعدد پر وآراسته شده و
جائی برای نهادن و نصب هدایای سلطان عثمانی باقی نمانده بود ، از اینرو
ناصرالدین شاه تصمیم گرفت که در گوشه جنوب غربی محوطه گلستان که سابقا محل
کلاه فرنگی یا برج آغا محمد خانی بود ، کاخ جدیدی بنا نموده هدایای سلطان
را در آن جای دهد . با آنکه مسلم است کاخ ابیض در اواخر سلطنت ناصرالدین
شاه ساخته شده ولی تاریخ دقیق بنای آن معلوم نیست و لی با توجه به نوشته ای
بر روی یکی از کاشی های نصب شده در عمارت : " حسب الامر جناب جلالتماب
آقای امین الملک دام اقباله عمل جان نثاران مهدی و صادق کاشی 1308 " می
توان گمان برد که تاریخ بنای خود کاخ نیز در همین سالها بوده است.کتر
فووریه طبیب مخصوص که در فاصله سالهای 1306 و 1309 ه.ق در ایران بود در
کتاب خود با آوردن مطلب : " و عمارتی که بتازگی بسبک معماری عهد لوئی
شانزدهم در سمت مغرب ساخته شده است " ، تا حدی این موضوع را تائید می کند .
گفته اند که نقشه کاخ جدید را خود ناصرالدین شاه کشیده و ابعاد تالار بزرگ آنرا مطابق عرض و طول بزرگترین قالی سلطان قرار داده است .
بهرحال
چون ساختن بنای آن بانجام رسید به علت سفیدی رنگ نمای ساختمان که به شیوه
بناهای قرن هیجدهم اروپا گچبری و نماسازی شده و پله ها و ازارهای سرسرای
کاخ نیز از مرمر سفید و رگه دار بود " قصر ابیض " نامیده شد .
پس از
اتمام بنا ناصرالدین شاه دستور داد قالی بزرگ سلطان عثمانی را در تالار
روبروی هم نصب کردند و ضمنا مقداری از تابلوهای رنگ و روغنی بزرگ از صورت
پادشاهان و ملکه های کشور های مختلف اروپا را که در سفرهای فرنگستان بعنوان
یادگار بشاه ایران داده یا بعدا فرستاده بودند در تالار مذکور جابجا نصب
کردند و بدین گونه تالاری با شکوه و در خور پذیرائی پادشاهان بوجود آمد و
آنرا " تالار عبدالحمید " نام گذاری کردند .
کاخ ابیض از همان ابتدای
بنای خود به محل اشتغال صدر اعظم ها اختصاص یافت و رئیس الوزراءها و نخست
وزیرهای دولت های بعد نیز مقر حکومت خودشان را در همین کاخ قرار دادند و
جلسات هیئت وزراء نیز در تالار " سلطان عبدالحمید " تشکیل می یافت .
در
حدود سال 1332ه.ش که نخست وزیری از این مکان به خیابان کاخ منتقل شد کاخ
ابیض در اختیار هنرهای زیبای کشور قرار گرفت و تعمیرات مختصری در آن بعمل
آمده بمحل تشکیل نمایشگاه های موقتی و مرکز فعالیتهای اداره کل موزه ها و
فرهنگ عامه اختصاص داده شد . از جمله نمایشگاه هایی که سال 1336 در این موزه برگزار گردید. نخستین نمایشگاه پوشاک زنان ایران بود. بعد از
تشکیل وزارت فرهنگ و هنر و انتقال اداره فوق بمحل جدید خود و همزمان با
تاجگذاری پهلوی دوم در سال 1346 ه.ش در وضع نمای غربی و اتاق های طبقات
پائین کاخ مطابق با شیوه اصلی بنا تغییرات و تعمیرات عمده ئی انجام گرفت و
از انهدام و ویرانی آن که بعلت رطوبت و کهنگی ساختمان پیش آمده بود به کلی
جلوگیری گردید . و در سال 1347 ه.ش ببه موزه مردم شناسی اختصاص یافت.
تاسیس
موزه مردم شناسی به سالهای آغازین دوران پهلوی باز می گردد. فرمان تاسیس
این موزه در سال 1314 شمسی توسط رضاشاه پهلوی صادر گردید. پس از صدور این
فرمان، کارشناسانی جهت جمع آوری اشیاء و لوازم زندگی مردم شهرها، روستاها و
اقوام مختلف، به اقصی نقاط کشور اعزام شدند. در مهرماه سال1316 شمسی، پس
از تلاش زیاد این موزه در ساختمانی واقع در خیابان بوعلی که هم اکنون محل
انجمن آثار و مفاخر ملی ایران می باشد، گشایش یافت .
موزه
مردم شناسی یکی از قدیمی ترین و غنی ترین موزه های مردم شناسی در سطح کشور
است.این موزه در دو طبقه و از بخشهای متنوعی تشکیل می شود. طبقه هم کف
شامل بخش اداری و تالارهای نمایش است.در طبقه دوم علاوه بر پوشاک مناطق
مختلف ایران، پوشش مردان و زنان قاجار و موارد دیگر در معرض تماشای
بازدیدکنندگان می باشند.
